Alkmaar telt momenteel enige duizenden woningen op erfpachtgrond. Bijna alle woningen bevinden zich in Alkmaar Noord. Deze woningen zijn gebouwd in de periode 1978-1988. Oorspronkelijk alleen huurwoningen en in het bezit van pensioenfondsen en woningcorporaties. Alkmaar was in die tijd een zogenaamde groeigemeente en verdubbelde in deze periode bijna het inwoner aantal. De gemeente Alkmaar koos ervoor om deze gronden aan te bieden op erfpacht met als voorwaarde dat de jaarlijkse canon (de vergoeding voor het gebruik) voor een periode van 50 jaar zou worden afgekocht. (Slechts een klein deel van de erfpacht woningen bevindt zich in de wijk Overdie: Stalpaertstraat e.o. Deze woningen hebben een aflopende erfpacht overeenkomst)
In Alkmaar Noord werden destijds de andere woningen, die direct in bezit kwamen van particulieren, alleen op basis van volle eigendom aangeboden.
Toentertijd was er in de politiek de gedachte dat de overheid meer grip op grond moest hebben dan alleen op publiek rechterlijk niveau mogelijk was. Een belangrijk argument voor de, politiek rood gekleurde, gemeente Alkmaar om het erfpachtsysteem in te voeren. Alkmaar was in dat tijdsgewricht overigens niet de enige gemeente die dit invoerde. Zie bijvoorbeeld ook Zaandam en Leiden.
In de jaren ’90 groeide bij pensioenfondsen het besef dat het beheer van huurwoningen een toch wel heel intensieve bezigheid was. Bovendien leefde de gedachte dat de woningen toe waren aan groot onderhoud en dat het rendabeler was om de woningen te verkopen. De woningcorporaties met woningen in erfpacht, wilden in die tijd bovendien graag geld vrijmaken om nieuwe woningen te kunnen bouwen.
Gevolg is geweest dat in deze periode een substantieel deel van de woningen in Alkmaar Noord in particuliere handen terecht is gekomen. Het gevolg hiervan is dat een herziening van de Alkmaarse erfpacht veel particulieren raakt. Enerzijds als nieuwe woningeigenaren en anderzijds (indirect) als huurder bij één van de woningcorporaties of pensioenfondsen.
De gedachte dat een overheid met erfpacht meer grip zou houden op de bestemming van de grond is inmiddels (landelijk breed gedragen) verlaten. De publiekrechtelijke mogelijkheden zijn ruim voldoende, bijv. vanwege of door bouwbesluiten en de nieuwe omgevingswet.
Wat overblijft is de financiële kant van het erfpacht verhaal.